Met enige regelmaat spreek ik mannen die het lastig vinden om bij hun gevoel te komen. Ergens willen ze dit wel, en vaak zien ze er zelfs het nut wel van in, maar vaak hebben ze geen idee hoe ze dit moeten aanpakken. De meeste mannen hebben door cultuur, tijdgeest, opvoeding, voorbeeldgedrag en ingrijpende gebeurtenissen nooit geleerd om te voelen wat er in hun lijf gebeurt—en al helemaal niet om dit onder woorden te brengen en hier uiting aan te geven.
Als je erover nadenkt, is dat best tragisch—en ook niet zonder gevolgen. Want zoals Ludwig Wittgenstein schreef: ‘Waarover men niet spreken kan, daarover moet men zwijgen.’ Het kan dan zomaar gebeuren dat je automatisch reageert vanuit oude patronen—juist omdat je de belangrijke signaalfunctie van je emoties mist.
Gelukkig is voelen een vaardigheid—en net als elke vaardigheid kun je daar beter in worden. Door te oefenen. Glorieus te falen. Weer op te staan. En het nog eens te proberen.
In werkelijkheid komt dit neer op een paar simpele stappen die elke man kan zetten.
1. Stop met emoties wegdrukken
Dichterbij je gevoel komen gaat in eerste instantie vooral over het vermijden van strategieën die emoties op afstand houden. Dat klinkt wat ingewikkeld, maar het komt erop neer dat we onze gevoelens vaak op allerlei manieren proberen te onderdrukken. Door ze te negeren, te relativeren, analyseren of bagatelliseren, de pijn weg te lachen of te verdoven, je op een ander af te reageren of verwijten te maken, of een van de andere strategieën die Marja Postema beschrijft in Emoties, wat moet ik ermee?
Door dit niet te doen ben je al een flinke stap dichterbij je gevoel, maar wat je echt gaat helpen is het volgende:
2. Begrijp wat emoties voor je doen
Emoties worden door veel mannen als vijand of tenminste als ongemakkelijke gast beschouwd, maar in feite zijn ze je belangrijke bondgenoten. Emoties helpen je namelijk om je behoeftes aan het licht te brengen en in actie te komen voor wat jij belangrijk vindt. Harry van de Pol & Michelle van Dusseldorp onderscheiden in Goed Voelen zeven basisemoties die ieder iets belangrijks in jouw leven willen waarborgen:
- Schaamte beschermt je voor afwijzing.
- Verdriet helpt je waardig afscheid te nemen van wat voorbij is.
- Angst waarschuwt je voor gevaar.
- Walging helpt je afstand te nemen van wat schadelijk is.
- Boosheid geeft je energie om grenzen te bewaken.
- Blijdschap herinnert je eraan dat je op de goede weg zit.
- Nieuwsgierigheid helpt je om het onbekende te leren kennen.
3. Stap uit de overlevingsmodus
Als je ook maar enigszins op de gemiddelde man lijkt, zijn je dagen van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat gevuld met verantwoordelijkheden die op je schouders rusten, taken die je moet uitvoeren en deadlines die je moet halen.
Dit altijd maar bezig zijn is behoorlijk stressvol voor je zenuwstelsel. Om je enigszins te beschermen tegen al deze prikkels gaan je zintuigen daarom op mute. Tegelijk worden je reacties heel primair. Je staat als het ware in de overleefmodus en kunt alleen nog maar vechten, vluchten of bevriezen.
Wil je hier verandering in brengen, dan zul je eerst weer binnen de zogenaamde ‘window of tolerance’ moeten komen. De ruimte waarbinnen je een gezonde spanning ervaart. Dat kan bijvoorbeeld door een wandelingetje te maken. Of door even helemaal niks te doen. Al is het maar vijf of tien minuten. Zo kan je cortisolspiegel weer een beetje dalen en ontstaat er meer ruimte om te voelen.
4. Luister naar je lichaam
In tegenstelling tot je hoofd—dat naar de toekomst en het verleden kan afreizen—is je lichaam altijd in het hier en nu. Jouw zintuigen hebben daarmee een belangrijke signaalfunctie: ze geven realtime aan wat er in jouw omgeving gebeurt en waar jij behoefte aan hebt. Door meer in verbinding te staan met je lijf kun je hier beter in voorzien.
Probeer daarom regelmatig eens te voelen hoe je lichaam zich voelt. Bijvoorbeeld door een bodyscan uit te voeren: waar zit de spanning of pijn? Voel je je licht of zwaar? Rustig of gespannen? Heb je een band om je hoofd, klemmen je kaken, zit er een knoop in je maag?
Dat kan aan het einde van een lange dag, maar ook als je onder de douche staat of ‘s ochtends in alle rust van je bakje koffie geniet.
Tip: schrijf nadat je stil hebt gezeten in een paar woorden op wat je lijfelijk hebt waargenomen. Zo leer je vanzelf een taal ontwikkelen voor jouw emoties.
5. Geef ongemak de ruimte
Niet elke emotie of elk gevoel zal altijd even fijn zijn, maar als je beter wilt leren voelen en zodoende meer in verbinding wilt staan met jezelf en met de mensen om je heen, dan heb je dit ongemak te verdragen. Zo ontstaat er ruimte voor alles wat er zich van binnen afspeelt. Soms heb je jezelf daarin eerst wel iets te geven: bijvoorbeeld dat er niets ergs gebeurt als je je eventje wat minder voelt, dat het bij het leven hoort en dat je het niet per se weg hoeft te maken.
Dit laatste is belangrijk: als jij met bepaalde emoties niet oké bent, dan zul je dat ook niet willen voelen. Dan mis je niet alleen de informatie die erin opgeslagen ligt, maar ook de mogelijkheid om in actie te komen voor de onderliggende behoefte.
6. Zoek de verwondering
Dichterbij je gevoel komen kan ook heel goed door de verwondering op te zoeken: de ondergaande zon; een prachtige wolkenlucht; een wandeling in de natuur; even knuffelen met je kind of je hond; je favoriete nummer op volume 100. Dit zijn allemaal dingen die het leven de moeite waard maken en je tot tranen kunnen roeren—als je er voor open staat.
***
Dichterbij je gevoel komen is zoals gezegd een vaardigheid. Hopelijk helpen deze tips je om te voelen wat er te voelen valt en van daaruit te handelen. Want dat is waar het in de kern om draait: datgene te doen wat nodig is om goed voor jezelf en anderen te zorgen—of dat nu betekent dat je een grens stelt, waardig afscheid neemt, of de verwondering opzoekt.