Wanneer je een olympisch atleet met een stralende glimlach op het podium ziet staan terwijl zijn gouden medaille wordt omgehangen, is het gemakkelijk om je voor te stellen hoe geweldig dat moet voelen. Daar staat iemand, op het hoogtepunt van zijn leven, omringd door duizenden fans, te genieten van de overwinning en het welverdiende succes. Een succes waar jij wellicht ook naar verlangt. Wat je zelf ook wel zou willen hebben.
Maar wat we op dat moment lijken te vergeten, zijn de vele offers die aan dit droomplaatje voorafgingen en de inspanning die deze atleten hebben moeten leveren om de beste van de beste te worden. Ze sloegen feestjes over en dronken geen alcohol, maar volgden een strikt dieet en brachten een belachelijke hoeveelheid tijd door op de baan, in het zwembad, op het veld of op hun fiets. Ver weg van familie en vrienden, in weer en wind, om elk klein detail van hun prestaties te analyseren en te perfectioneren. Soms voor slechts een paar milliseconden tijdwinst.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de stress, de onzekerheid, de vele momenten van twijfel: zal mijn lichaam het houden? Zal ik me wel kwalificeren? Zal ik de overwinning behalen of komt er iemand het veld opzetten om de droom waar ik zo hard voor gewerkt heb onder mijn neus vandaan te stelen?
Dat is de strijd die we niet zien. De prijs die betaald moet worden. De tol die hun overwinning eist.
Uiteraard geldt dit niet alleen voor topsporters, maar voor alle mensen die in onze maatschappij als succesvol worden beschouwd. Denk aan filmsterren die miljoenen verdienen, politieke figuren die macht verwerven, en influencers die helemaal gratis en voor niets de meest luxe tripjes maken. Of dichterbij huis de buurman die een nieuwe auto rijdt, je vriend die groter is gaan wonen, je collega die promotie heeft gemaakt.
Op het eerste gezicht lijkt het misschien alsof het hen niets kost. Maar dat is simpelweg niet het geval. Want achter de schermen worden er vaak grote offers gebracht. In de vorm van tijd, geld, energie, rust, vrijheid en privacy, die hiervoor ingeleverd moesten worden.
Dat geldt ook voor ons eigen leven. Of je nu streeft naar succes in je carrière, financiële zekerheid, sterke relaties of een goede gezondheid—er zijn altijd dingen die je zult moeten opgeven.
Zoals de Romeinse filosoof Seneca schreef: “Vrijheid kan niet gewonnen worden zonder offers. Als je haar een hoge waarde toekent, moet al het andere laag worden geschat.”1Mijn vertaling van: “Freedom cannot be won without sacrifice. If you set a high value on her, everything else must be valued at little.” Origineel te vinden in Brief 104 van Seneca, Letters from a Stoic (Robin Campbell translation), London: Penguin Classics, 1969Met andere woorden, als je iets wilt bereiken, moet je bereid zijn andere dingen los te laten.
Wil je promotie maken of een hoger salaris? Dan moet je accepteren dat dit meer verantwoordelijkheden, overuren of lange reistijden met zich meebrengt. Soms zelfs ten koste van je mentale of fysieke gezondheid—daarom worden zulke banen goed betaald.
Wil je een goede gezondheid? Dan moet je bewegen en sporten.
Wil je voldoende slaap? Dan moet je op tijd naar bed gaan—ook als dat betekent dat je iets leuks moet laten.
Wil je financiële zekerheid? Dan moet je geld opzij zetten en voldoende sparen/beleggen.
Wil je een sterke relatie? Dan moet je tijd vrijmaken om echt naar je partner te luisteren en tijd samen door te brengen. Tijd die je niet aan je vrienden of werk kan geven.
Wil je een boek schrijven, een onderneming beginnen of je kinderen goed opgevoed zien? Dan moet je daar ook offers voor brengen: tijd, geduld, je loopbaankansen, financiële zekerheid, en soms de dingen die je graag alleen doet.
Natuurlijk krijg je er als het goed is ook veel voor terug, maar de prijs is er wel—het kan niet gewonnen worden zonder offers te brengen.
Het is verleidelijk om te denken dat succes moeiteloos kan zijn, zeker wanneer we worden omringd door mensen die het zo laten lijken. Zeker in een maatschappij die doet geloven dat we alles kunnen zijn, alles kunnen worden en alles kunnen bereiken wat we maar willen. Maar de waarheid is dat achter elk succes, hoe groot of klein ook, een reeks van opofferingen en moeilijke keuzes schuilt.
Zoals het Engelse gezegde gaat: You can be anything, but you can’t be everything—je kunt wel iets worden, maar niet alles. Je kunt ergens goed in zijn, maar niet overal. Je kunt wel iets hebben, maar niet alles bezitten.
Elke keuze kost iets. Elke keuze vraagt offers.
Dat is pure wiskunde: je hebt maar 24 uur per dag, dus je kunt niet alles even intensief doen. Net zoals je geen onbeperkt saldo hebt en niet alles kunt kopen.
Waar het dus om gaat is dat je bewust kiest waar jij je tijd en energie aan besteedt, dat je je niet af te laten leiden door wat anderen doen en jezelf niet steeds met hun vergelijkt—dat je accepteert dat het niet allemaal kan.
Seneca’s woorden over offers brengen kunnen je daarbij helpen. Het mooie aan offers is namelijk dat ze je helpen inzien wat echt belangrijk is. Om te gaan voor wat betekenis heeft en voldoening geeft.
Een beter leven begint dan ook met jezelf een eerlijke vraag te stellen: wat betekent succes voor jou? Waar hecht jij waarde aan? Is dat vrijheid? Is dat liefde? Is het geld? Je loopbaan? Of je hobby’s? Of je sport? Of je gezondheid? Of je nachtrust? Of is het wellicht je relatie? Of je kinderen? Of je vriendschappen? Of je relatie met God?
Wat het ook is, geef het prioriteit. Zet het op de eerste plaats. Dan kun je tevreden, ja zelfs gelukkig zijn, met wat je hebt. En is dat niet ieder offer waard?
Voetnoten
- 1Mijn vertaling van: “Freedom cannot be won without sacrifice. If you set a high value on her, everything else must be valued at little.” Origineel te vinden in Brief 104 van Seneca, Letters from a Stoic (Robin Campbell translation), London: Penguin Classics, 1969